W sytuacji potrzeby zwrócenia się o pomoc w odzyskiwaniu należności, nie bez znaczenia jest forma działalności podmiotu, do którego zwracamy się o pomoc. Na rynku funkcjonują zarówno firmy windykacyjne, jak i kancelarie prawne zajmujące się egzekwowaniem wierzytelności. Warto zwrócić uwagę na różnice w technice wykonywanych usług, których w praktyce może doświadczyć zarówno klient, jak i jego dłużnik.
Mimo, że firmy windykacyjne specjalizują się w swojej działalności, to często nie gwarantują one równie wysokiej gwarancji profesjonalnej obsługi, jak prawnik posiadający uprawnienia zawodu zaufania społecznego – adwokat lub radca prawny. Wskazać należy przede wszystkim na wymóg wykształcenia – aby wykonywać powyższe zawody prawnicze trzeba ukończyć studia w tymże kierunku, natomiast pracownik firmy windykacyjnej takiego obowiązku spełnić nie musi. Rodzi to wiele konsekwencji, zwłaszcza w podejściu i sposobie egzekwowania należności. Najwyższy standard postępowania we współpracy z kancelarią prawną realizowany jest m. in. przez szereg obostrzeń etycznych, obowiązywanie zasad etyki zawodowej, w tym przede wszystkim tajemnicy zawodowej. Pewność ochrony informacji udzielonych przez dłużnika stoi na o wiele wyższym poziomie, niż w firmie windykacyjnej, na których nie spoczywają tak restrykcyjne obowiązki prawne.
Najważniejszym jednak aspektem jest problematyka intensywności działań podejmowanych w celu ściągnięcia należności. Firmy windykacyjne cechują się natężonymi, niekoniecznie uczciwymi, często agresywnymi technikami, wliczając w to zwielokrotnione wezwania do zapłaty, a także windykacje terenowe, które zawierają w sobie także kontakty z sąsiadami i rodziną dłużnika, a nawet okolicznymi urzędami. Co warte podkreślenia, firmy takie nie poświęcają przy tym zbyt wiele czasu na negocjacje. Z perspektywy wierzyciela warto się zastanowić, czy w jego interesie leży pogorszenie dobrych, bądź neutralnych kontaktów z dłużnikiem. Może być wielce prawdopodobne, że w przypadku powierzenia swoich spraw firmie windykacyjnej stosującej powyższe praktyki, można w dłużniku wywołać poczucie lęku i strachu. Niewykluczone, że zacznie on niekiedy kwestionować zasadność spłaty wierzytelności. Wynikać to może przede wszystkim ze zdarzającej się praktyki firm windykacyjnych dotyczących niewskazywania w wezwaniu do zapłaty obowiązkowych danych np. o tym z jakiego tytułu powstał dług, u jakiego przedsiębiorcy, jaki był termin spłaty. Sytuacje takie zgłaszane są do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, który niejednokrotnie nakładał kary finansowe za nieuczciwe praktyki windykacyjne (wskazać można chociażby decyzję prezesa UOKiK o nałożeniu na przedsiębiorstwo windykacyjne GetBack kary w wysokości ponad 5 mln zł, właśnie za opisane powyżej techniki).
Nadużywanie uprawnień przez pracowników firm windykacyjnych na polu windykacji terenowych, czy wysyłanie wezwań do zapłaty, które nie spełniają wymogów określonych w przepisach i orzecznictwie do przedłożenia ich w sądzie, może w skrajnych przypadkach doprowadzić do podjęcia ścieżki procesowej przez dłużnika ze względu np. na zaburzenie miru domowego, a w innych przypadkach – nieuszanowanie prawa do zgłoszenia zarzutu przedawnienia. W sprawie tego typu wypowiedział się Sąd Apelacyjny w wyroku z dnia 15 lutego 2013 r. (sygn. akt. I ACa 31/13) podkreślając, że „działanie firmy windykacyjnej, która lekceważy obywatela i niezgodnie z zasadami współżycia społecznego, dobrymi obyczajami wymusza na nim przez nękanie go w różny sposób, spłatę długu co do którego zgłosi on zarzut przedawnienia lub uznał żądanie za bezpodstawne jest naruszeniem dóbr osobistych, a konkretnie wolności, miru domowego i prywatności. (…) Przedstawione wyżej dobra osobiste należą do praw podmiotowych bezwzględnych, zatem na wszystkich – także firmach windykacyjnych spoczywa obowiązek nieingerowania w sferę spraw wchodzących w ich zakres, z wyjątkiem sytuacji prawnie uzasadnionych.” Skorzystanie z usług adwokata lub radcy prawnego stanowi pewnego rodzaju gwarancję niewystępowania takich sytuacji.
Warto zastanowić się nad interesem, jakim wierzyciel powinien się kierować w swoich działaniach. Należałoby dojść do wniosku, że efektywność w odzyskaniu wierzytelności powinna iść w parze z jak najdalej idącą możliwością niepogorszenia stosunków z dłużnikiem, który może być w przyszłości ponownym klientem. Istotną w tym zakresie jest kwestia podjęcia próby polubownego rozwiązania sporu, która jest pierwszym krokiem podejmowanym przez profesjonalne kancelarie prawne. W ten sposób należności mogą zostać równie efektywnie wyegzekwowane, a relacje między stronami nie ucierpią w wyniku podjętych negocjacji. Tworzy to przestrzeń pod budowanie przyszłych stabilniejszych kontaktów opartych na profesjonalizmie przy jednoczesnej ochronie interesów stron, przestrzeganiu dobrych obyczajów, zasad współżycia społecznego oraz poszanowaniu słusznych praw osoby zadłużonej.
Krzysztof Kornowicz
